انتشار گسترده «خبر جعلی» ـ خبرهایی که عامدانه، مغرضانه و به‌صورت سازمانی و حرفه‌ای اغلب بر بستر رسانه‌های اجتماعی، جهت فریب کاربران و انحراف جامعه ساخته و پرداخته می‌شوند ـ به یکی از تهدیدات مهم رسانه‌ای در جوامع امروز تبدیل شده است. شناخت جامع این پدیده که به ویژه پس از انتخابات سال 2016 آمریکا موردتوجه جدی رسانه‌ها و پژوهشگران قرار گرفته، برای تشخیص و مقابله با آن ضروری است. فهم تفاوتهای این مفهوم خاص و سایر مفاهیم مشابهی که در فضای زبانی مرتبط با خبر و خبررسانی به کار می‌رود، می‌تواند برای شناخت مناسب خبر جعلی به ما کمک کند. ازجمله قدیمی‌ترین واژه‌های این حوزه، «شایعه» است که در نگاه اول بسیار به مفهوم خبر جعلی نزدیک است. بنابراین در صورت ارائه‌ی تبیینی روشن از تفاوت این دو مفهوم، می‌توان معنای دقیق‌تری از «خبر جعلی» بیان نمود. برای دست‌یابی به این هدف مقاله، علاوه بر بررسی جامع منابع علمی موجود، با 17 نفر از متخصصان حرفه‌ای و دانشگاهی حوزه خبر و رسانه مصاحبه شد. سپس با تجزیه‌وتحلیل داده‌ها با روش تحلیل مضمون، تفاوت این دو پدیده را ارائه دادیم. یافته‌های این پژوهش معلوم می‌کند که اولاً مهم‌ترین تفاوت شایعه و خبر جعلی مربوط به ظهور و بروز شایعه در جامعه‌ی شفاهی و ظهور بروز خبر جعلی در جامعه‌ی شبکه‌ای است. ثانیاً می‌توان خبر جعلی را در بستر جامعه‌ی شبکه‌ای در سه ویژگی «تولیدکنندگی»، «ماهیت محتوا» و «ویژگی‌های کاربران» متفاوت از شایعه دانست.
برای دانلود مقاله به ادامه مطلب بروید
